Met het vertrek van Feike Sijbesma als topman van DSM verliest het bedrijfsleven opnieuw een voorloper op het gebied van duurzaamheid. Maar Sijbesma is niet alleen een milieupaus, ook aandeelhouders dragen hem op handen.
bron: AD
door: Peet Vogels
Samen met de reeds vertrokken Paul Polman van Unilever was Sijbesma het gezicht van het duurzame bedrijfsleven. Een missie die hij al lang had, maar de laatste jaren steeds duidelijker naar voren kwam.
“Hij vroeg zich af wat moet ik tegen mijn kinderen zeggen als ze me vragen: vader wat heb jij voor de wereld gedaan? Dan kan ik toch niet zeggen: ik heb de aandelenkoers verdubbeld of meer winst gemaakt”, schetst Jeroen Smit de bewustwording van Sijbesma. Smit schreef onder andere een boek over Polman en sprak Sijbesma over zijn duurzame missie.
DSM is in 1902 begonnen als exploitant van de steenkolenmijnen in Limburg. Toen de mijnen moesten sluiten, legde het bedrijf zich toe op bulkchemie en de productie van ammoniak en kunstmest. Maar al in de jaren 80 van de vorige eeuw begon de koers te draaien. Onder leiding van Peter Elverding werd afscheid genomen van de bulkchemie en werden in rap tempo bedrijven opgekocht die zich bezighielden met voeding, gezondheid en duurzame materialen.
Honger
Zo werd eind jaren 80 Gist-brocades opgekocht, een fabrikant van penicilline in Delft. Daar werkte de als medisch bioloog afgestudeerde Sijbesma. Na die overname belandde hij in de raad van bestuur van DSM, waar hij in 2007 bestuursvoorzitter werd.
De opvattingen van Sijbesma en de koers van het bedrijf pasten perfect bij elkaar. “Ik maak me druk om honger, slechte voeding en klimaat”, liet hij al eens in een interview optekenen. Over de richting van het bedrijf bestond dan ook geen twijfel.
Ook binnen de milieubeweging geniet Sijbesma aanzien als voorloper. Zelf vindt hij duurzaamheid even logisch als onvermijdelijk. “Bedrijven die niet duurzaam worden verliezen hun bestaansrecht”, zei hij daar eerder over. “En talent wil niet meer voor je werken.”
Grote druk
Toch kwamen DSM en Sijbesma onder grote druk te staan. In 2014 kampte het bedrijf met tegenvallers en daalde de beurskoers. Een activistische aandeelhouder meldde zich en eiste dat het bedrijf zou worden opgesplitst en verkocht.
Sijbesma weigerde, maar realiseerde zich wel dat er iets moest gebeuren om de aandeelhouders tevreden te houden. In 2015 kondigde hij aan dat DSM voortaan op eigen kracht moest groeien en de winstgevendheid van het bedrijf flink omhoog moest.”
Een missie waar hij in slaagde, want de financiële resultaten verbeterden fors. Tot genoegen van de aandeelhouders, want DSM is een van de best presterende aandelen in de AEX. De koers is sinds zijn aantreden met 200 procent gestegen. De AEX-index liet in diezelfde periode een groei van drie procent zien.
DSM richt zich op markten die bovengemiddeld hard groeien. Vooral in voeding ziet het bedrijf goede kansen. Zo heeft het samen met de Amerikaanse multinational Cargill een fabriek opgezet waar een alternatief voor de zoetstof Stevia gemaakt wordt. “Dat is een potentiële miljardenmarkt”, zegt Sijbesma.
Dat succes is aan Sijbesma te danken denkt Smit. “Hij weet wat hij wil, maar loopt niet te ver voor de muziek uit. Het is heel knap hoe hij binnen de grenzen van het systeem blijft. Polman wilde op een geven moment te veel, hij wilde het hele systeem veranderen. Sijbesma wist dat je binnen de grenzen moest opereren.”
Die transformatie leverde hem ook bewondering van andere bestuurders op. “Hij is een voorbeeld voor veel collega-bestuurders”, zegt Hans de Boer voorzitter van VNO-NCW. “Hij heeft DSM met succes getransformeerd van een bedrijf in bulkchemie tot een compleet ander bedrijf. Daarnaast heeft hij met zijn collega’s laten zien dat winst maken en de goede dingen doen qua bijvoorbeeld duurzaamheid prima hand in hand kunnen gaan.”
Ontslag
Winst maken staat voor Sijbesma niet op gespannen voet met een duurzame bedrijfsvoering en aandacht voor de mens en het personeel. Hij is de baas van een commercieel bedrijf en een bedrijf moet winst maken om te kunnen voortbestaan, reageerde hij eens toen hem in een tv-uitzending werd gevraagd over het ontslag van 400 medewerkers.
Sijbesma sprak zich in het openbaar uit voor meer vrouwen aan de top en duurzame inzetbaarheid van het personeel. Mensen moesten zich ontwikkelen, zodat ze duurzaam inzetbaar zijn. Dat is ook beter voor hun baankansen als ze DSM al dan niet vrijwillig moeten verlaten.
Wat die duurzame inzetbaarheid betreft doet DSM het goed, vindt Ron Smeets van CNV Vakmensen. “Met DSM Fit wordt ingezet op de gezondheid van werknemers. Ook voor de ontwikkeling is aandacht. Al merk ik wel een verschil tussen de Nederlandse en buitenlandse vestigingen.”
De vraag of Sijbesma er in geslaagd is meer vrouwen en minderheden binnen te halen kan Smeets niet beantwoorden. “Ik zie bij DSM niet veel verschil met andere bedrijven. Ze willen wel, maar in de praktijk is het lastig uit te voeren. Ik zie niet dat vrouwen of minderheden meer kans hebben.”
Sijbesma wil niet vertellen wat hij gaat doen na zijn periode bij DSM. Eerst gaat hij zijn opvolgers inwerken. De ceo-positie wordt een dubbelfunctie voor de twee overgebleven bestuursleden, waaronder een vrouw. Zo krijgt DSM een tweede vrouwelijke topbestuurder, naast Edith Schippers die de baas is van DSM Nederland.
